İnsanları Yönetmenin Sırları

Kutadgu Bilig müellifi Yûsuf Has Hâcib, 11. asırda insanları idare etmenin sırlarını anlatırken, bugünkü birçok modern analizcilere parmak ısırtacak açıklamalarda bulunmaktadır.

İşte mezkür eserin, "Beyliğe lâyık bir bey'in nasıl olması icap ettiğini" anlatan 28. bâbından birkaç nasîhat:

- Ey Öğdülmiş (medhe-takdire-övülmeye lâyık kişi), sormak istediğim şudur:

Bir olan Allah celle celâlühû, insanoğlunu yarattı; bunlar arasında büyük var, küçük var; kötü var, iyi var. Bilgili, bilgisiz, fakir ve zengin var; akıllı, akılsız ve küstah var. İyi söyle, bey'in nasıl olması gerek ki, bunların başına geçsin, işini görsün, nâm ve şöhreti dünyaya yayılsın. Memleket düzene girsin, halk zenginleşsin, kargaşalık ortadan kalksın?

Öğdülmiş cevap verdi:
- Allah Teâlâ kime beylik işini verirse, ona işi ile mütenâsip akıl ve gönül de verir.

> Beylik için insanın ilkönce asîl soydan gelmesi gerektir.
> Bey cesur, kahraman ve pek yürekli olmalıdır.
> Bilgili, ihtiyatlı ve uyanık olmalıdır.
> Özü-sözü doğru ve taibatı güzîde olmalıdır.
> Dili dürüst ve kalbi müstakim olmalı ki, halka faydalı olsun ve güneşi doğsun.
> Bey orta boylu olmalıdır. Kısa boylu, bodur kimseler hırçın tabiatlı olurlar; hırçın nereye giderse orada kavga başlar. Boyunun çok uzun olması da makbul değildir. [Bu ifadeler, modern analizcilerin düşüncesine aykırı! Onlar, "ortalama boyun üzerinde veya çok altında olmalı" diyorlar ki, bu düşünce, rekabetçi kapitalizmin sosyal sistemindeki hırçın ve muhteris tabiata uygun. Fakat o günün, rekabetten ziyade yardımlaşma ve işbirliğine dayanan bir ictimaî düzeninde ise, bugünün aksine, sâkin bir tabiat tercihe şâyandı.]
> Bey mütevâzi yani alçak gönüllü olmalıdır. Zira kibir ile insan göğe yükselmez; tevâzu ile (alçak gönüllü olmakla) de işi bozulmaz.

- Ey mümtaz (güzîde-seçkin) insan! Bey, böyle her türlü fazilet sahibi olursa, vezir nasıl olmalıdır ki altın ve gümüşten bir hazîne toplasın; memleket düzene konsun, şehir ve eyaletler çoğalsın?

Öğdülmiş cevap verdi:
- Ey hükümdar, vezir beylerin eli demektir; onlar işleri bu ellerle görürler.

Vezir iyi olursa, bey rahat uyur.
Bu işe, halk içinde çok temâyüz etmiş, güzîde insan lâzımdır; aklı, gönlü ermeli ve işe yürekten bağlanmalıdır.
> Asîl bir âileden gelmeli,
> takvâ sahibi ve dürüst olmalı,
> memleket ve halk ondan her bakımdan emin bulunmalıdır.
> Gözü tok olmalı, mal hırsı bulunmamalıdır.
> Mülâyim tabiatlı, tecrübeli, içi-dışı bir olmalıdır.
> Vezir hesap bilir, âlim ve zekî olmalıdır.
> Gönlü alçak, dili yumuşak olmalı;
> hizmete hazır, vefâlı, emânete karşı titiz davranmalıdır."

Hükümdâra; aynı minvâl üzere, ordu komutanı ile diğer vazifelilerde bulunması gereken vasıfları da sayıp döken Kutadgu Bilig sahibi, siyasetnâmesini, bütün insanlara hitap eden şu altın öğütlerle noktalıyor:

> Dilini tut,
> boğazına hâkim ol,
> çok uyuma,
> gözünü (harama) yum,
> kulağını tıka ve böylece huzur içinde yaşa.

(Yûsuf Has Hâcib, Kutadgu Bilig, Ankara, Türk Tarih Kurumu, 1998)

www.yakup.info

0 comments on İnsanları Yönetmenin Sırları

    Yeni yorum gönder

    Bu alanın içeriği gizlenecek, genel görünümde yer almayacaktır.
    • Web sayfası ve e-posta adresleri otomatik olarak bağlantıya çevrilir.
    • İzin verilen HTML etiketleri: <a> <em> <strong> <cite> <code> <img> <b> <ul> <ol> <li> <dl> <dt> <dd>
    • Satır ve paragraflar otomatik olarak bölünürler.

    Biçimleme seçenekleri hakkında daha fazla bilgi

    CAPTCHA
    This question is for testing whether you are a human visitor and to prevent automated spam submissions.
    Image CAPTCHA
    Enter the characters shown in the image.

Son yorumlar